W witaminach cały sekret

 Witaminowo

Nazwę witaminy wymyślił Polak Kazimierz Funk w 1911 roku, prowadząc badania nad tymi niezwykłymi związkami.

W witaminach tkwi wielka moc, właściwa dieta jest ich najlepszym źródłem. By zachować witaminy - owoce i warzywa (te które się da) najlepiej spożywać na surowo. Niezależnie od pory roku, witaminy powinny znaleźć się na naszym stole.

Organizm człowieka sam nie wytworzy witamin, musi on je mieć dostarczone. Najwięcej tych cennych związków kryją w sobie owoce i warzywa, dlatego też spożywanie regularnie zwykłej diety wzbogaconej o owoce i warzywa, w zupełności wystarczy, głównie dlatego, że pod tą postacią najlepiej są przyswajane. W okresie choroby, czy też w przypadku niejadków, powinniśmy przyjmować witaminy w postaci, np. tabletek. Nie można jednak ich nadużywać, nadmiar może być groźny dla organizmu człowieka.

Najwięcej witamin potrzebują kobiety w ciąży, mamy karmiące piersią, niemowlęta i dzieci.

Witaminy krok po kroku

Witamina A - ( w produktach roślinnych nazywana prowitaminą A, natomiast w produktach zwierzęcych retinolem)

Odpowiada za - rozwój i wzrost organizmu, produkcję hormonów, wzrok, tworzenie kości. Zapobiega wysychaniu skóry, chroni przed chorobami serca oraz nowotworami.

Źródła - tran, ryby, wątróbka, masło, margaryna, żółtko jaja, szpinak, dynia, sałata, zielony groszek, szczaw, marchew, morele oraz żółte sery.

Objawy niedoboru - łamliwe paznokcie, słabe włosy, sucha skóra, brak apetytu, nawracające infekcje, wysypka, pogorszenie widzenia, zahamowanie wzrostu.

Ciekawostka - pierwszy pokarm mamy (siara) zawiera najwięcej beta-karotenu, widać to po żółtym zabarwieniu.

Witaminy z grupy B – jest ich aż sześć.

Źródła - wszystkie występują w : żółtku jaj, drożdżach, kiełkach pszenicy oraz w wątróbce. Niektóre również w ziemniakach, zielonych warzywach, marchwi, mleku, płatkach owsianych, kaszy jęczmiennej, soi, brązowym ryżu, wieprzowinie oraz wołowinie.  

Witamina B₁ – wspomaga układ nerwowy, serce, mięśnie, produkcje krwinek czerwonych.

Objawy niedoboru - zaburzenia wzroku, koncentracji, pamięci oraz równowagi. Obrzęki rąk i nóg, problemy związane z sercem, brak apetytu, częste nudności i wymioty.

Ciekawostka - osoby z niedoborem tej witaminy są narażone na zwiększone ukąszenia komarów oraz innych owadów.

Witamina B₂ – bierze udział w produkcji energii w organizmie, wpływa na prawidłowe działanie błon śluzowych i skóry, wzroku oraz układu nerwowego.

Objawy niedoboru - pogorszenie wzroku, nadwrażliwość na światło, zaczerwienienie oczu, częste pęknięcia w kącikach ust, zawroty głowy, bezsenność raz wypadanie włosów.

Ciekawostka - mleko wystawiony na słońce po 5 minutach traci 26% tej witaminy, a po 30 minutach nawet 64%.

Witamina B₃ – nazywana również witaminą PP, bierze udział w produkcji energii oraz w utrzymaniu zdrowej skóry. Jako jedna z witamin jest najbardziej odporna na działanie światła słonecznego i temperatury.

Objawy niedoboru - biegunka, bezsenność, zawroty i bóle głowy, biegunka, pogorszenie pamięci.

Ciekawostka - nadmiar spożywania cukru, napojów słodzonych, słodyczy – prowadzi do utraty tej witaminy.

Witamina B₅ – inaczej kwas pantotenowy – bierze udział w odnowie błon śluzowych i skóry, pigmentacji włosów, prawidłowego wzrostu.

Objawy niedoboru - ból głowy, zmęczenie, mdłości, wymioty, bóle brzucha, słabszy refleks i odporność, zmiany skórne.

Ciekawostka - noworodki potrzebują dużo tej witaminy, głównie do tworzenia się tkanki nerwowej, w pokarmie mamy jest jej duża ilość.

Witamina B₆ – bierze udział w produkcji krwinek czerwonych i białych, podnosi odporność organizmu oraz wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Objawy niedoboru – apatia, bezsenność, niedokrwistość, częste infekcje, podrażnienie języka i błon śluzowych.

Ciekawostka – zażywanie pigułek antykoncepcyjnych, ciąża czy też miesiączka – zwiększają zapotrzebowanie na tą witaminę.

Witamina B₉ – najczęściej nazywana kwasem foliowym – niezbędna kobietom planującym dziecko i będącym w ciąży. Zapobiega wadom cewy nerwowej płodu, bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek. Wrażliwa na temperaturę i światło.

Objawy niedoboru – niedokrwistość, bezsenność, nadpobudliwość, wady rozwojowe u nienarodzonego dziecka.

Ciekawostka – kwas foliowy bierze udział w powstawaniu hormonów tj.: noradrenaliny, które odpowiada za aktywność w dzień oraz serotoniny działającej uspokajająco.

Witamina B₁₂ – wspomaga pracę układu nerwowego, odpowiada za tworzenie czerwonych krwinek i materiału genetycznego.

Objawy niedoboru – rozdrażnienie, zmęczenie, depresja, niemiły zapach ciała.

Ciekawostka – ta witamina bierze udział w syntezie hormonu, który przyczynia się do wytwarzanie uczuć tj.: miłości, radości, szczęścia.

Witamina C – jako silny przeciwutleniacz zapobiega obumarciom i uszkodzeniom komórek. Ma dobry wpływa na kości, chrząstki, więzadła. Zwiększa odporność i przyspiesza gojenie ran. Jest mało odporna na niektóre leki, np. na aspirynę, która ja niszczy, podobnie promienie słoneczne i temperatura.

Źródła – czarne i białe porzeczki, agrest, grejpfruty, cytryny, pomarańcze, truskawki, maliny, rabarbar, dzika róża, kapusta, kalafior, brokuł, szczypiorek, ziemniaki, cebula, groszek zielony, pomidory, chrzan, rzepa, rzodkiewka.

Objawy niedoboru – łamliwość kości, podatność na siniaki, zmniejszona odporność oraz zmęczenie  brak apetytu.

Ciekawostka – warzywa przechowywane tracą tą cenną witaminę. Duże dawki sprzyjają tworzeniu się kamieni w nerkach.

Witamina D – naturalna powstaje w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego. Jej nadmiar jest toksyczny, ale naturalną ochronę stanowi kolor skóry, występująca w niej melanina powstrzymuje promieniowanie UV zmniejszając produkcję witaminy.

Źródła – tran, wątróbka, żółtko jaja, masło, margaryna, drożdże, ser żółty, grzyby, węgorz, śledź, szprot, makrela oraz łosoś.

Objawy niedoboru – u dzieci krzywica, u dorosłych osteoporoza.

Ciekawostka – przebyta w dzieciństwie krzywica może prowadzić w dorosłości do inwalidztwa, teraz niemal się nie zdarza, dzieci do 1 roku życia otrzymują witaminę D₃.

Witamina E – ma działanie antyutleniające, chroni przed miażdżycą, jej wchłanianiu sprzyjają tłuszcze w jedzeniu.

Źródła – olej słonecznikowy oraz sojowy, soja, kiełki zbóż, jaja, kasza gryczana i jęczmienna, zboża, masło, orzechy, szparagi, kapusta, jarmuż, fasola biała, brukselka oraz płatki owsiane.

Objawy niedoboru – złe gojenie się ran, rozdrażnienie, słaba koncentracja, niedokrwistość.

Ciekawostka – dziecko w brzuchu mamy czerpie witaminę E z jej zapasów, lecz przechodzenie tej przez łożysko  jest bardzo powolne, z kolie mleko mamy zawiera dużą ilość tej witaminy.

Witamina H – odpowiada za prawidłową budowę i funkcjonowanie skóry, włosów, wspomaga również działanie tarczycy.

Źródła – mleko, jaja, pszenica, drób, wieprzowina, wołowina, winogrona, banany, pomarańcze, kalafior, groch, sałata, cebula, marchew, buraki, kapusta oraz drożdże.

Objawy niedoboru – przebarwienia skórne, wysoki poziom cholesterolu, bóle mięśni oraz osłabienie.

Ciekawostka – witamina ta czerpana z jajek, jest w pełni przyswajana tylko wtedy, gdy są one spożywane po ugotowaniu na twardo.

Witamina K – zapobiega krwawieniom, wpływa na mocne kości i gojenie złamań. Działa przeciwgrzybicznie, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie oraz przeciwbólowo. Wrażliwa na światło, ale odporna na temperaturę.

Źródła – sałata, brokuły, szpinak, kapusta, kalarepa, jarmuż, herbata, ser żółty oraz żółtka jaj. 

Objawy niedoboru – krwotoki z nosa, skaza krwotoczna u noworodków (witaminę K podaje się dzieciom tuż po urodzeniu).

Ciekawostka – konserwanty niszczą tą witaminę.